1. Informacje ogólne:
· Rotawirus to jeden z czynników wywołujących zapalenie żołądka i jelit u niemowląt i małych dzieci.
Najbardziej podatne na zakażenie są dzieci poniżej 5 roku życia (szczególnie między 6 miesiącem,
a 2 rokiem życia) oraz osoby dorosłe po 65 roku życia.
· Rotawirusy stanowią jeden z częstszych czynników etiologicznych wszystkich zakażeń szpitalnych.
W 2009 r. zarejestrowano w Polsce ogółem 26 033 zakażeń rotawirusami we wszystkich oddziałach
szpitalnych, w tym 20 689 w oddziałach pediatrycznych (dane z raportów rocznych nadesłanych ze
szpitali do Państwowej Inspekcji Sanitarnej w oparciu o rozporządzenie Ministra Zdrowia
z dnia 11 marca 2005 roku w sprawie rejestrów zakażeń zakładowych oraz raportów o występowaniu
tych zakażeń (Dz. U. Nr 54, poz. 484).
2. Czynnik etiologiczny:
· Rotawirusy należą do rodziny Reoviridae. Mają wielkość od 60 do 70 nm nie posiadają otoczki
lipidowej. Genom wirusa składa się z 11 segmentów podwójnej nici RNA. Wyróżniamy 7 różnych
antygenowo grup rotawirusów (od A do G), z czego trzy grupy (A, B i C) są zaraźliwe dla ludzi.
Rotawirusy A są najczęściej opisywaną przyczyną biegunek.
· Rotawirusy charakteryzują się dużą stabilnością w środowisku zewnętrznym. Temperatura 60°C
niszczy je dopiero po 30 minutach. Na powierzchniach nieożywionych mogą przetrwać około
2 miesięcy. Właściwości zakaźne rotawirusów redukują m.in. preparaty zawierające związki chloru.
3. Okres wylęgania: 24-72 godz. (1-3 dni).
4. Objawy kliniczne zakażenia:
• Wodniste biegunki z obecnością śluzu wskazujące na ostre zapalenie żołądka i jelita cienkiego,
wymioty, gorączka do 38,5°C.
• Objawy wskazujące na infekcję górnych dróg oddechowych (w 20-40% przypadków zachorowań).
Choroba trwa zwykle od 4-10 dni, sporadycznie może przedłużać się do kilku tygodni. Wydalanie wirusów
utrzymuje się od 8 - 30 dni, czasem dłużej.
Uwaga! Osoba zakażona, już dwa dni przed wystąpieniem pierwszych objawów choroby zaczyna wydzielać
ze stolcem duże ilości cząstek wirusa. Najwięcej wirionów w stolcu pojawia się około trzech dni
po wystąpieniu pierwszych dolegliwości. W tym czasie chory jest wysoce zakaźny! 5. Źródło zakażenia:
człowiek chory lub rekonwalescent.
Podstawowe informacje dotyczące rotawirusów
6. Drogi szerzenia się zakażenia:
· Bezpośredni kontakt z zakażoną osobą lub jej wydalinami - głównie poprzez zakażony stolec (brudne
lub niedezynfekowane ręce, styczność z zanieczyszczoną powierzchnią/przedmiotami np. bielizną,
meblami, zabawkami, klamkami).
· Spożycie żywności lub wody zanieczyszczonej rotawirusami (droga pokarmowa).
· Wdychanie cząstek wirusa unoszących się w powietrzu powstałych np. z wymiocin osoby chorej.
(obecność wirusów stwierdza się również w wydzielinie z dróg oddechowych, co może mieć pewne,
aczkolwiek niewielkie znaczenie w szerzeniu się choroby).
7. Szczepienia: Istnieje szczepionka przeciwko rotawirusom.
8. Zapobieganie:
· Bezwzględne przestrzeganie zasad higieny osobistej.
· Systematyczna dezynfekcja skażonych wirusem powierzchni.
· Odpowiednia higiena przygotowywania posiłków.
Zasady postępowania w szpitalnym ognisku epidemicznym norowirusów i rotawirusów zostały zawarte
w załączonej ulotce.
Bibliografia:
1. World Health Organization http://www.wpro.who.int/health_topics/rotavirus_infections/
2. Centers for Disease Control and Prevention http://www.cdc.gov/rotavirus/
3. Korycka M. Rotawirusowe zakażenia szpitalne. Przegląd Epidemiologiczny 2004; 58:467-473.
4. Korycka M. Epidemiologia zakażeń rotawirusowych u dzieci. Przegląd Epidemiologiczny
2001; 55:275-279.
5. Kramer A., Schwebke I., Kampf G. Jak długo patogeny szpitalne mogą przetrwać na powierzchniach
nieożywionych? Przegląd systematyczny. BioMed Central: Choroby zakaźne. 2006.
6. Grzesiowski P., Lejbrandt E. Wirusowe biegunki szpitalne. Biuletyn Stowarzyszenia Higieny
Lecznictwa.
2007; 3-4 (32): 8-10.
7. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 marca 2005 roku w sprawie rejestrów zakażeń
zakładowych oraz raportów o występowaniu tych zakażeń. (Dz. U. Nr 54, poz. 484)
Sporządziły: J. Brudnowska, A. Rychlewska, Departament Przeciwepidemiczny w Głównym Inspektoracie
Sanitarnym.